Με ποιες προϋποθέσεις ανάβει πράσινο φως το ΣτΕ για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό

Με μια απόφαση που ανοίγει τον δρόμο για την ολοκλήρωση δεκάδων «παγωμένων» οικοδομών, αλλά ταυτόχρονα θέτει νέα θεσμικά φίλτρα το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε νόμιμο με ήπιες παρατηρήσεις το προεδρικό διάταγμα του Υπουργείου Περιβάλλοντος

για τις οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν με τα κίνητρα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ).

Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου θεωρείται καθοριστική για τη συνέχεια της οικοδομικής δραστηριότητας, καθώς επιτρέπει την ολοκλήρωση έργων που είχαν παγώσει λόγω δικαστικών προσφυγών, αλλά ταυτόχρονα θέτει κάποιες προϋποθέσεις.

Το ΣτΕ δεν απέρριψε τη ρύθμιση που έφερε το ΥΠΕΝ πριν τέσσερις μήνες ωστόσο απαίτησε να προηγείται περιβαλλοντική προεκτίμηση σε κάθε περίπτωση που πρόκειται να νομιμοποιηθεί κατ’ εξαίρεση ένα κτίριο. Πρόκειται για οικοδομικές άδειες που έχουν ακυρωθεί ή βρίσκονται σε εκκρεμοδικία κατόπιν προσφυγών εφόσον έχουν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες έως την 11η Δεκεμβρίου. Και περιπτώσεις για τις οποίες έχει υποβληθεί αίτημα χρηματοδότησης για ένταξη στο Ταμείο Ανάκαμψης ή στο ΕΣΠΑ.

Η παρέμβαση αυτή αποσκοπεί στο να εξισορροπηθεί η ανάγκη συνέχισης μιας οικοδομής με την προστασία του αστικού και φυσικού περιβάλλοντος, επαναφέροντας την έννοια του περιβαλλοντικού ισοζυγίου στο επίκεντρο της πολεοδομικής πολιτικής.

Προεκτίμηση πριν από κάθε νομιμοποίηση

Κατά πληροφορίες, η βασική παρατήρηση των συμβούλων της Επικρατείας αφορά τη διενέργεια περιβαλλοντικής προεκτίμησης πριν από την έγκριση κάθε «ειδικού σχεδίου» περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, ώστε να εξετάζεται αν απαιτείται Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Πρόκειται για μια προκαταρκτική αξιολόγηση των πιθανών περιβαλλοντικών συνεπειών ενός έργου, η οποία λειτουργεί ως πρώτος έλεγχος πριν από τη νομιμοποίηση. Αν από αυτήν την προεκτίμηση προκύψει ότι το έργο ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, τότε είναι υποχρεωτική η εκπόνηση πλήρους ΣΜΠΕ.

Με τον τρόπο αυτό, το ΣτΕ επιδιώκει να διασφαλίσει ότι οι εξαιρέσεις δεν θα μετατραπούν σε κανόνα εις βάρος της περιβαλλοντικής προστασίας. Δεν εκτιμάται από αρμόδιες πηγές ότι οι περιπτώσεις αυτές θα είναι εκτεταμένες ωστόσο το μήνυμα του Δικαστηρίου είναι σαφές: η πολεοδομική ευελιξία πρέπει να συνοδεύεται από τεκμηριωμένο περιβαλλοντικό αντίβαρο.

Τι προβλέπει το Προεδρικό Διάταγμα

Το Προεδρικό Διάταγμα εξειδικεύει την ρύθμιση για το ΝΟΚ που έφερε το ΥΠΕΝ μετά την ακύρωση από το ΣτΕ της οριζόντιας εφαρμογής των κινήτρων το περασμένο καλοκαίρι. Εστιάζει σε δύο κρίσιμες παραμέτρους: τον καθορισμό της «έναρξης εργασιών» έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024, ημερομηνία που αποτελεί το όριο για τη διατήρηση της ισχύος των αδειών, και την πρόβλεψη «κατ’ εξαίρεση» ολοκλήρωσης έργων, εφόσον έχουν ήδη προχωρήσει, με την καταβολή περιβαλλοντικού ισοδυνάμου.

Το ισοδύναμο αυτό ποσό θα κατατίθεται σε ειδικό λογαριασμό στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και θα αποδίδεται στον δικαιούχο δήμο για παρεμβάσεις περιβαλλοντικού χαρακτήρα, μέσω σχεδίου που θα εγκρίνεται από το ΚΕΣΥΠΟΘΑ.

Η «κόκκινη γραμμή» της 11ης Δεκεμβρίου

Ως έναρξη οικοδομικών εργασιών θεωρούνται εκσκαφές ή θεμελιώσεις, κατεδαφίσεις που έγιναν έως έξι μήνες πριν την κρίσιμη ημερομηνία ή ανασκαφές της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στο πλαίσιο υφιστάμενης άδειας. Η απόδειξη μπορεί να βασιστεί σε διοικητικά έγγραφα, αεροφωτογραφίες, δηλώσεις ή συμβάσεις με βέβαιη χρονολογία.

Η έγκριση του διατάγματος δίνει τη δυνατότητα να ολοκληρωθούν έργα που είχαν σταματήσει μετά τις αποφάσεις του ΣτΕ, σε περιοχές όπως ο Άλιμος, η Βάρη-Βούλα-Βουλιαγμένη, η Κηφισιά και η Αθήνα προμηνύοντας ένα νέο γύρο ενστάσεων.

Μήνυμα ΣτΕ

Η απόφαση του ΣτΕ θεωρείται θεσμική και πολιτική νίκη για το Υπουργείο Περιβάλλοντος, καθώς «ξεμπλοκάρει» ένα ζήτημα που είχε προκαλέσει μεγάλη αβεβαιότητα στην οικοδομική αγορά και ένταση σε τοπικές κοινωνίες. Παράλληλα, εισάγει μια νέα ισορροπία ανάμεσα στην ανάπτυξη και την περιβαλλοντική ευθύνη. Σε μια περίοδο όπου η οικοδομική δραστηριότητα ανακάμπτει δυναμικά, το Ανώτατο Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η πρόοδος δεν μπορεί να είναι ανεξέλεγκτη, αλλά οφείλει να συνδυάζεται με τον σεβασμό στη νομιμότητα και στο περιβάλλον.

πηγή:protothema