Οξειδωτικό Στρες-Αναλυτής οξειδωτικού στρες-Αντιοξειδωτική θεραπεία

Tης Νατάσας Τρουμπούκη (Διαιτολόγος-Διατροφολόγος)

Τι είναι οξειδωτικό στρες;

Τα σημάδια των οξειδωτικών δράσεων είναι παρόντα στην καθημερινή μας ζωή: το μήλο για παράδειγμα σαπίζει, το σίδερο σκουριάζει. Τι είναι όμως ακριβώς το οξειδωτικό στρες και τι επιπτώσεις έχει στην υγεία και για ποιους λόγους;

Το φαινόμενο του οξειδωτικού στρες μπορεί να εξηγηθεί με ένα απλό παράδειγμα: λαμβάνει χώρα ένας πόλεμος μέσα στο σώμα μας και μόνο η καλή διατροφή και ο υγιεινός τρόπος ζωής μπορούν να προσφέρουν ενισχύσεις. Οι «κακοί» της υπόθεσης ονομάζονται «ελεύθερες ρίζες» - ιδιαίτερα ενεργά και ασταθή χημικά που καταστρέφουν τους ιστούς και το DNA «κλέβοντας» ηλεκτρόνια. Οι «καλοί» της υπόθεσης, που ονομάζονται αντιοξειδωτικά, είναι ουσίες που αποτρέπουν ή σταματούν τις εσωτερικές βλάβες προσφέροντας συχνά ηλεκτρόνια στις ελεύθερες ρίζες.

Το Οξειδωτικό Στρες (OS) αποτελεί μία έλλειψη ισορροπίας ανάμεσα στην παραγωγή ελευθέρων ριζών, και ιδιαίτερα τα Ενεργά Είδη Οξυγόνου (ROS), και τις υπάρχουσες αντιοξειδωτικές άμυνες (AC). Καθώς οι άνθρωποι χρειάζονται οξυγόνο για να ζήσουν, η δράση των ελευθέρων ριζών είναι μία αναπόφευκτη και συνεχής διαδικασία. Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του οξειδωτικού στρες θα συμβούν εάν η αντιοξειδωτική κατάσταση βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα ενώ τα επίπεδα των ελευθέρων ριζών είναι ψηλά και αυτό περνά απαρατήρητο από εσάς. Το οξειδωτικό στρες μπορεί να επηρεάσει την υγεία και την απόδοσή σας ξεκινώντας απλό απλά παράπονα και φτάνοντας μέχρι σοβαρές ασθένειες.

Για ποιους λόγους είναι σημαντική η μέτρηση του οξειδωτικού στρες;

Η ανίχνευση του Οξειδωτικού Στρες δίνει την δυνατότητα ανάπτυξης στρατηγικών παρέμβασης που θα συμβάλλουν στην καθυστέρηση της προόδου της ασθένειας/κατάστασης ενώ θα βελτιώσουν το αποτέλεσμα και θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής. Επομένως, το Οξειδωτικού Στρες καθιερώνεται ως ένας νέος παράγοντας κινδύνου για την υγεία μας –ιδιαίτερα εάν είναι παρατεταμένος και συσχετισθεί με άλλους γνωστούς παράγοντες επικινδυνότητας όπως η υπέρταση, η υψηλή χοληστερίνη, η υπεργλυκαιμία, η παχυσαρκία και το κάπνισμα.

Σε αντίθεση με τις ασθένειες το Οξειδωτικό Στρες δεν εμφανίζει κανένα σύμπτωμα και ανιχνεύεται πολύ δύσκολα εάν κάνετε μόνο κάποιες με απλές εξετάσεις αίματος. Επιπροσθέτως, η δράση των ROS δεν είναι πάντα εύκολα προσδιορίσιμη ως η κύρια ή δευτερεύουσα αιτία κάποιας κλινικής ανωμαλίας. Καθώς το Οξειδωτικό Στρες δεν αποτελεί μία παθολογική κατάσταση per sè, (καθ’ εαυτή) αλλά μάλλον ένα φαινόμενο που συνδέεται με άλλες φυσιο-παθολογικές καταστάσεις, δεν είναι εύκολος ο ορισμός ενός ακριβούς και πλήρους προσδιορισμένου κλινικού μοντέλου για τον ασθενή που πάσχει από οξειδωτικό στρες. Παρόλα αυτά, οι βλάβες των ελευθέρων ριζών σχετίζονται με μία πληθώρα ανθρώπινων ασθενειών και διαταραχών (καρδιοαγγειακές ασθένειες, αρτηριοσκλήρωση, νευρολογικές ασθένειες, καρκίνο, διαβήτη, παχυσαρκία, φλεγμονώδεις διαδικασίες, πνευμονοπάθειες, μολύνσεις, στειρότητα, κ.τ.λ.) ενώ ενέχεται άμεσα στην διαδικασία γήρανσης.

Είναι λοιπόν δουλειά των αντιοξειδωτικών να εξουδετερώσουν τις ελεύθερες ρίζες και για αυτό το λόγο το σώμα παράγει μία πληθώρα από αυτά για να οπλιστεί και να αμυνθεί. Οι μεταβολικές διεργασίες που παράγουν αντιοξειδωτικά ελέγχονται και επηρεάζονται από το γονότυπο του καθενός και τους ιδιαίτερους περιβαλλοντολογικούς παράγοντες στους οποίους εκτίθεται ο οργανισμός.

Η μέτρηση του επιπέδου των ελευθέρων ριζών και της αντιοξειδωτικής άμυνας στο σώμα σας αποτελεί μία μέθοδο πρόληψης των βλαβών που σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες, ενώ σε περιπτώσεις υψηλών τιμών αποτελεί μέθοδο παρέμβασης για την μείωση των βλαβών που μπορεί να προκληθούν.

Υπάρχει μία πληθώρα αντιοξειδωτικών σε ένα ευρύ φάσμα τροφών. Αυξάνοντας την διατροφική πρόσληψη των αντιοξειδωτικών, μπορούμε να βοηθήσουμε το σώμα μας να αμυνθεί.

Πώς θα προγραμματίσετε μια αντιοξειδωτική θεραπεία;

Η ανίχνευση του οξειδωτικού στρες επιτρέπει την ανάπτυξη στρατηγικών παρέμβασης που μπορούν να συμβάλλουν στην καθυστέρηση της εξέλιξης της κατάστασης/ασθένειας καθώς επίσης και να βελτιώσουν το αποτέλεσμα και την ποιότητα ζωής.

Θεωρείστε ότι ανήκετε στα άτομα υψηλού κινδύνου εάν ζείτε σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, εάν έρχεστε συχνά σε επαφή με χημικά ή άλλους ρυπογόνους παράγοντες, εάν έχετε ασταθείς διατροφικές συνήθειες, εάν είστε αγύμναστοι, εάν είστε καπνιστής κτλ.

Επομένως το οξειδωτικό στρες εμφανίζεται ως ένας νέος κίνδυνος για την υγεία, ιδιαίτερα εάν είναι παρατεταμένο, και σχετίζεται με άλλους γνωστούς παράγοντες κινδύνου όπως η υπέρταση, το υψηλό λιπιδικό προφίλ, η υπεργλυκαιμία, το υπερβολικό βάρος και το κάπνισμα. Η μέτρηση των επιπέδων των ελευθέρων ριζών στο σώμα σας (μέτρηση με την ανάλυση FORT) και της αντιοξειδωτικής άμυνάς σας (μέτρηση με την ανάλυση FORD) είναι ένας τρόπος για να αποφύγετε τις βλαβερές συνέπειες του οξειδωτικού στρες και σε περιπτώσεις υψηλών τιμών να μειώσετε τις βλάβες που μπορεί να προκληθούν.

Πως όμως το κάνω αυτό;

Το πρώτο και σημαντικό βήμα αποτελεί μία ολοκληρωμένη και συνολική αξιολόγηση της κατάστασης του ασθενούς εξετάζοντας τόσο την δράση των ελεύθερων ριζών όσο και τις αντιοξειδωτικές άμυνες του οργανισμού.

Από την στιγμή που θα έχετε στην διάθεση σας τα αποτελέσματα των τεστ FORT και FORD μπορούν να προσδιοριστούν τα ατομικά επίπεδα οξειδωτικού στρες και να αξιολογηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι επιπτώσεις στην υγεία σας. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσετε να ακολουθήσετε πιο ακριβείς και αποτελεσματικούς τρόπους δράσης.

Ο παρακάτω πίνακας έχει σαν σκοπό να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε το οξειδωτικό στρες με πιο ακριβή τρόπο. Απεικονίζονται πέντε σημαντικές καταστάσεις. Μόλις προσδιοριστούν οι μετρήσεις FORT και FORD θα μπορέσετε να αξιολογήσετε την κατάσταση του ασθενούς.